Znajomość słownictwa jako skala

Pierwszą rzeczą, która musisz zrozumieć jest to, że znajomość słownictwa powinna być opisywana jako skala. Nie ma tu miejsca na czarno-białą wizję świata. Ba, istnieje tu mnóstwo odcieni szarości. Każdy, kto twierdzi inaczej powinien zostać wychłostany brudnym onucem.

Naturalnym pytaniem jest więc, jak wygląda ta skala.

Skala znajomości słownictwa w językach obcych

Można oczywiście próbować nadmiernie komplikować tę skalę poprzez dodawanie punktów, w których następuje zrozumienie danego słowa ze słuchu itd. Uważam jednak, że to przysłoniłoby tylko sens całego konceptu. Tym samym, będziemy trzymać się powyższego.

Jakie są konsekwencje tego, że znajomość słownictwa jest skalą?

1. Nauka każdego słowa to proces

Jest to być może najważniejszy wniosek płynący z tego artykułu. Nauka słów, to jedna wielka przygoda. Pewnie, że istnieją jednostki leksykalne, również w języku polskim, które mają niewiele kolokacji i ich nauka żadną przygodą nie jest. Weźmy na ten przykład słowo "posag". Czy posiada ono niewyobrażalną ilość kolokacji i znaczeń? Nie. Co ze słowem "wciry"? Też sprawa prosta - albo dajesz, albo dostajesz.

Powyższe przykłady są jednak bardziej wyjątkami niż regułą. Większość słów wymaga regularnej i dość długiej pracy. To prawie jak praca na wykopaliskach. Kawałek po kawałku odsłaniasz istotę danej jednostki leksykalnej.

Przykład rozpiętości znajomości danego słowa

Świetnym i zrozumiałym dla większości przykładem jest angielskie słowo "have" (mieć). Stworzenie mentalnego połączenia między wyglądem oraz brzmieniem tego słowa, oraz jego podstawowym znaczeniem jest jednym z początkowych przystanków w jego pełnym opanowaniu.

Podczas dalszej wędrówki lingwistycznej okazuje się, że słowo to pełni rozmaite funkcje gramatyczne oraz tworzy kolokacje, których na próżno szukać w polskim

• I’ll have a coffee - napiję się kawy (dosł. będę mieć kawę)
• Have him bring it! - powiedz mu/zmuś go/spraw, żeby to przyniósł
• Have you eaten anything today? - czy jadłeś coś już dziś? (w tym przypadku have pełni funkcję czasownika posiłkowego).

2. Szybko przechodzenia między szczeblami skali zależna jest od Twoich strategii nauki

Uczyć można się na wiele sposobów. Niestety, wiele z nich promowanych pod różnymi głupawymi nazwami nie ma nic wspólnego z szeroko pojętą nauką o pamięci i językach. Warto więc dobrze zastanowić się nad swoim podejściem do języków.

Jednym ze sztandarowych przykładów debilnego podejścia do nauki jest tzw. metoda organiczna. Jej plugawe potomstwo i odłamy znane jest pod różnymi nazwami. Głównym założeniem jest jednak to, że języka się nie można nauczyć, a można go jedynie przyswoić poprzez „organiczne” otaczanie się nim, czyli tzw. immersję. Dumnym ojcem tej hipotezy jest Stephen Krashen. Co ciekawe, hipoteza ta została brutalnie obalona parę dekad temu i to w ciągu roku od jej ukazania się. Jakimś cudem udało się jej, niczym lekoopornym prątkom gruźlicy, odcisnąć swoje piętno na systemie nauczania języków obcych w dziesiątkach krajów na świecie.

Jest to temat na osobny artykuł, więc wspomnę tylko o jednym z wielu problemów przy tym podejściu do nauki — bardzo wolne przyswajanie informacji. Nauka pasywna ma to do siebie, że jest bardzo mozolna. Tym samym, jakikolwiek szybki postęp jest praktycznie poza zasięgiem większości osób.

3. Im szybciej zaczniesz uczyć się słowa, tym szybciej się go nauczysz

Faktem jest to, że nie ma co zwlekać z nauką słownictwa. Im szybciej dobrniesz do punktu czwartego tej skali, tj. nauczysz się słowa i jego znaczenia, tym lepiej dla Ciebie. Można śmiało powiedzieć, że jego odhaczenie otwiera Ci furtkę do szybkiej nauki.

Dlaczego?

To proste. Znając słowo i jego znaczenie możesz zacząć wychwytywać je ze słuchu lub czytając. Nie będziesz zmuszony siedzieć i kombinować co ono znaczy lub jaką funkcję pełni w zdaniu. Od razu będziesz mógł zacząć uczyć się kolokacji dla danego słowa. Tym samym, będzie Ci dużo łatwiej przywoływać to słowo podczas rozmowy. Jest to niczym łańcuchowa reakcja korzyści.

4. Nie ma jednej definicji znajomości słowa

Z racji tego, że znajomość danego słowa jest reprezentowana przy pomocy skali, to ciężko powiedzieć z pełną pewnością, że istnieje jeden przełomowy moment, w którym możemy powiedzieć, że umiemy słowo. Stąd potencjalnie istnieje wiele jej różnych definicji.

Jest to powszechnie znany kłopot występujący w badaniach lingwistycznych. Z powodu (głównie) ograniczeń czasowych oraz budżetowych, precyzyjny pomiar głębi słownictwa w porównaniu do jej rozpiętości, jest właściwie niewykonalny. Prowadzi to do różnego rodzaju uproszczeń w metodologii badań. Efekt jest taki, że często ostateczne wnioski z nich płynące są wypaczone przez te właśnie uproszczenia.

​

Moja osobista definicja znajomości słowa

Według mnie, podstawowa znajomość słowa jest definiowana poprzez logikę wyjaśnioną w poprzednim paragrafie. Mianowicie, akceptuję, że mój uczeń zna dane słowo, jeśli potrafi rozpoznaje je i potrafi dopasować do niego znaczenie (poprzez samositne przypomnienie go). Jest to dla mnie fantastyczny fundament, na którym można budować dalszą znajomość danej jednostki leksykalnej.

5. Zdolność przypominania sobie słowa zależy od stopnia jego znajomości

Czy zdarzyło Ci się kiedyś zawiesić, niczym Epstein w celi, próbując przypomnieć sobie dane słowo podczas rozmowy? Głupie pytanie. Pewnie, że tak. Jak nam wszystkim. Warto, żebyś wiedział, że głównym kłopotem w wydobywaniu słownictwa jest ograniczona ilość kontekstów, która pamiętasz świadomie i podświadomie, powiązanych z tym słowem.

Jeśli dopiero nauczyłeś się danego słowa, możesz mieć olbrzymią trudność w używaniu go we właściwie jakimkolwiek kontekście. Jedyne, co przyjdzie Ci to może fraza lub dwie, w których początkowo je zapamiętałeś lub napotkałeś.

6. Nie ma co się samobiczować za niepełną znajomość słownictwa