(18) comments
Add Your Reply
Perfekcjonizm jest dość niezrozumianą i niedwuznaczną postawą. Niektórzy uważają ją za dewiację godną noszenia skarpetek po kolana razem z sandałami, inni natomiast za błogosławieństwo. Prawda, jak to zazwyczaj bywa w psychologii, zdaje się leżeć po obu stronach barykady. W zależności od stopnia panowania nad tą postawą perfekcjoniści stają się albo architektami sukcesu, albo autodestrukcji. Kluczową kwestią jest więc zrozumienie tego, czym się charakteryzuje oraz jak go kontrolować.
Temat jest bardzo bliski mojemu sercu, ponieważ sam jestem perfekcjonistą najwyższego kalibru. Miałem (nie)przyjemność przemierzyć wzdłuż i wszerz trasę od zupełnego paraliżu decyzyjnego i podminowywania własnych wysiłków, aż po docenienie faktu, że jest to część mojego charakteru.
Rodzaje perfekcjonizmu
Perfekcjonizm może być definiowany na wiele różnych sposobów. Jest to naturalne, ponieważ postawa ta nie jest zero-jedynkowa, lecz obejmuje całe spektrum zachowań. Z jednej strony, potrafią one wręcz graniczyć z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, z drugiej strony, potrafią one przyjmować formę zdroworozsądkowego wyznaczania sobie ambitnych celów.
Spektrum te rozpina się pomiędzy dwoma skrajnymi punktami: perfekcjonizmem adaptacyjnym i nieadaptacyjnym.
Perfekcjonizm nieadaptacyjny
Perfekcjonizm nieadaptacyjny nazywany jest również perfekcjonizmem klinicznym lub po prostu negatywnym.
Objawia się on nadmiernym zamartwianiem, a wręcz obsesyjnością, dotyczącym robienia błędów. Perfekcjoniści nieadaptacyjni widzą olbrzymią rozbieżność między celami, jakie sobie stawiają, a rezultatami ich pracy. Nic nigdy nie jest wystarczająco dobre.
Można powiedzieć, że jest to forma samoznęcania się, w której człowiek sam jest katem i ofiarą. Ciężko inaczej nazwać rytuał, w którym człowiek sam chłosta się po dupie biczem wstydu, wykrzykując, „Byłem złym chłopcem!".
Efekty takiej postawy są łatwe do przewidzenia. W podejściu tym działa prawo samospełniającej się przepowiedni. Perfekcjonista tego pokroju uważa, że nigdy nie jest wystarczająco dobry — jest poniekąd pogodzony z przyszłymi porażkami. Tym samym, zaczyna unikać jakichkolwiek wyzwań. Całość doprowadza często do depresji, apatii oraz obniżonego poczucia pewności siebie lub stanów lękowych.
Przykrą obserwacją wydaje się fakt, że te ofiary przemocy domowej, zarówno fizycznej, jak i psychicznej, często kończą z podobnymi symptomami. Mam nadzieję, że rozumiesz więc, czemu uważam, że w tym przypadku jesteśmy zarówno własnym katem jak i ofiarą.
Ilekroć zobaczysz badanie naukowe, w którym perfekcjonizm przedstawiony jest w złym świetle, możesz być prawie w 100% pewny, że chodzi właśnie o perfekcjonizm nieadaptacyjny.
Przykładowo, w tym badaniu przeprowadzonym na grupie studentów, postawa taka negatywnie wpływa na proces nauki podczas przeprowadzania małoinwazyjnych procedur chirurgicznych.
Przykłady perfekcjonizmu nieadaptacyjnego
Z racji dość zróżnicowanego profilu mojej działalności, z olbrzymią ciekawością obserwuję, jak różnego rodzaju dziedziny przeplatają się. Przykładowo, perfekcjonizm nieadaptacyjny w medycynie i dietetyce przyjmuje formy dwóch, dość świeżo zdefiniowanych zaburzeń:
Ortoreksja (nervosa), to zaburzenie odżywiania obejmujące zachowania obsesyjne dotyczące zdrowego odżywiania oraz trybu życia.
Jeśli masz jakąś szurniętą koleżankę lub kolegę, którzy nie dotkną plastikowej butelki, bo zawiera BPA i inne trucizny, a wieczorem robią sobie okłady na półdupek z kalarepy, to wiesz, o czym mówię.
Ortosomnia, to perfekcjonistyczne dążenie do osiągnięcia idealnego snu.
Jak widać, ten chorobliwy rodzaj perfekcjonizmu jest w stanie zakraść się do każdej dziedziny życia. Jeśli, tak jak ja, masz skłonności do takich zachowań, to warto być tego świadomym.
Myślenie dychotomiczne
Photo by Laura Rivera on Unsplash
Charakterystyczną cechą perfekcjonizmu nieadaptacyjnego jest myślenie dychotomiczne, a więc dwutorowe lub czarno-białe.
Dla ludzi trapionych tą postawą niemożność osiągnięcia perfekcji automatycznie zrównuje się z porażką. Jest to standard, który, co oczywiste, jest niemożliwy do spełnienia. Jedną z konsekwencji tego typu myślenia są lęki społeczne.
„Głównym przejawem myślenia czarno-białego w lęku społecznym są przekonania perfekcjonistyczne związane z wysokimi standardami funkcjonowania społecznego. Wyniki badań przeprowadzone przez autorów protokołu leczenia lęku społecznego w podejściu poznawczo-behawioralnym wskazują, że ponad połowa myśli opisywanych przez pacjentów cierpiących na lęk społeczny dotyczy niepokojów dotyczących porażki we właściwym wykonaniu zadań społecznych (np. „Nie wywrę dobrego wrażenia”). Oznacza to, że nadmierny perfekcjonizm stanowi istotny element psychopatologii lęku społecznego. W związku z tym wydaje się konieczne uwzględnienie jego leczenia w przebiegu psychoterapii pacjentów z tą diagnozą.”
Źródło: Monika Słodka, Dagna Skrzypińska. Perfekcjonizm i myślenie dychotomiczne w paradygmacie poznawczo–behawioralnym – przejawy oraz techniki terapeutyczne.
Perfekcjonizm adaptacyjny
Perfekcjonizm adaptacyjny, to zdrowa i normalna forma tej postawy. Perfekcjoniści tego pokroju, mimo tego, że stawiają sobie wysokie cele, są w stanie doprowadzić swoje projekty do końca. Rozumieją jednocześnie ograniczenia, które wypływają z braku czasu lub ich słabych stron.
W tym podejściu, szeroko rozumiana "perfekcja" jest stacją końcową, a nie jedynym akceptowalnym celem.
Oblicza perfekcjonizmu nieadaptacyjnego
Powiedzieć, że perfekcjonizm nieadaptacyjny jest po prostu zły, to nic nie powiedzieć. Jeśli wydaje Ci się, że Twoje zachowania charakteryzują się właśnie taką chorobliwą postawą, musisz najpierw głębiej zrozumiej jej oblicza, zanim weźmiesz się za jakiekolwiek zmiany.
Na pewno jednym z dominujących objawów tego rodzaju perfekcjonizmu jest unikanie lub ciągłe, chorobliwe odwlekanie wykonania danego projektu (tzn. prokrastynacja). Może ona wynikać z następujących powodów, które zaczerpnąłem z fantastycznej książki z 2008, "Procrastination: Why You Do It, What to Do About It Now".
1. Robienie wszystkiego samemu
Perfekcjoniście nieadaptacyjni często odczuwają przemożną chęć robienia wszystkiego samemu. Choćby myśl o poproszeniu innych o pomoc traktowana jest, jako objaw odrażającej słabości, która hańbi Twoją rodzinę na 10 pokoleń wstecz i naprzód.
Nie ma tu miejsca na odrobinę pokory, że przecież nie wszystko wiemy najlepiej i konsultacja danego problemu jest bardziej produktywnym podejściem. Najbardziej przewrotnym objawem tego oblicza perfekcjonizmu zdaje się być duma, którą wiele osób czerpie z tej samotnej walki z chochołami.
„Jestem wojownikiem światła. Tymi ręcyma rozprawie się z każdym problemem. Tysiąc procent normy! Aaaaaa!"
Oczywiście, często przychodzi moment, w którym ciężar zadania przekracza nasze możliwości i tym samym wykonanie zadania zostaje albo odwlekane, albo w ogóle go unikamy.
2. Przeciętność rodzi pogardę
Dążenie do perfekcji za wszelką cenę przejawia się również, jako wręcz pogarda do przeciętności pod jakąkolwiek postacią. Następuje dewaluacja kroków pośrednich, które w naturalny sposób prowadzą nas do celu. Z oczywistych powodów, ciężko uniknąć błędów i od razu stworzyć arcydzieło.
Perfekcjoniści nieadaptacyjni są tego w ten, czy inny sposób świadomi i tym samym znajdują pocieszenie w objęciach prokrastynacji. Jest to bardziej kusząca alternatywa w porównaniu do odczuwania pogardy do samego siebie.
3. Wszystko albo nic
W tej wersji nieadaptacyjnego perfekcjonizmu, dana osoba jest przekonana, że musi zrobić absolutnie wszystko, aby osiągnąć zamierzony cel. Nie ma tu miejsca na metodyczne wykonywanie kroku za krokiem, aby dojść do linii mety - albo puszczamy się biegiem, albo w ogóle tego nie robimy.
Jest to bardzo powszechna postawa nie tylko wśród perfekcjonistów. Problem ten omawiałem w artykule "Jak zmotywować się do nauki nawet jeśli jesteś miękką bułą!". Mamy wyraźną tendencję do niedoceniania tego, ile energii pochłonie wykonywanie danej czynności. Jest to dodatkowo wzmocnione przez fakt, że często nasze ambitne plany są podejmowane w momencie, w którym energii mamy pod dostatkiem. Tworzy to więc iluzję, że nie zabraknie nam jej również w przyszłości.
Świetnymi przykładami tego podejścia są często próby odchudzania. Zamiast zacząć od małych kroków, jak choćby eliminacja śmieciowego żarcia z diety, dany osobnik wchodzi w tryb turbo-świra. Próbuje jednocześnie wyciąć wszystkie niezdrowe produkty, zjada grejpfruty ze skórką, rzuca palenie, chodzi 5 razy w tygodniu na siłownię, złomuje auto, żeby więcej chodzić, itd. Efekty są łatwe do przewidzenia. Jednocześnie, jakakolwiek próba zwrócenia uwagi takiej osobie spotyka się często z pasywną agresją. On się stara, a Ty próbujesz podminować ten wysiłek swoimi wymoczkowatymi radami, że może "krok po kroku".
4. Istnieje tylko jedno właściwe rozwiązanie
Zarówno apatia, jak i prokrastynacja karmi się różnymi deluzjami. Im ich więcej, tym spokojniejsze sumienie osoby, która je uskutecznia. Przekonanie o tym, że zawsze istnieje tylko jedna właściwa ścieżka prowadząca do celu jest idealną pożywką dla takich zachowań.
W tym przypadku perfekcjoniści wierzą również, że to właśnie na nich spoczywa odpowiedzialność, aby znaleźć takie rozwiązanie. Dopóki go nie odkryją, są niechętni do oddania się danemu projektowi. Spędzają więc większość czasu w specyficznym limbo, zawieszeniu między wiecznym planowaniem oraz nieustającymi poszukiwaniami ich Złotego Graala. Towarzyszy temu często przekonanie, że dane przedsięwzięcie ma potencjał, aby zmienić ich życie, a więc musi zostać wykonane prawidłowo.
Postawa ta przypomina trzymanie nasion róży w worku. Idealne rozplanowanie tego, gdzie powinny zostać zasadzone zajmuje tyle czasu, że zastaje nas zima, a właściwie jesień naszego życia, a ziarna zaczynają zapodawać trupem.
Kto pada ofiarą perfekcjonizmu?
W psychologii panuje dość częste przekonanie, ze perfekcjonizm ma swoje źródło w dzieciństwie. Perfekcjoniści wierzą, że ludzie oceniają ich na podstawie ich osiągnięć i sukcesów. Tym samym ich poczucie własnej wartości staje się powiązane z aprobatą innych ludzi.
Patologiczne podłoża perfekcjonizmu
1. Rodziny z problemami alkoholowymi
Ja z powyższą opinią psychologów nie będę się kłócić. Sam przez większą część swojego nastoletniego i dorosłego życia, starałem się zrozumieć, skąd bierze się moja obsesyjność oraz perfekcjonizm. Na pewno dużą rolę miał w tym alkoholizm mojego ojca. Dorosłe dzieci alkoholików (DDA) często na całe życie napiętnowane są właśnie niskim poczuciem własnej wartości oraz z utęsknieniem karmią się opiniami innych. Dorastanie w rodzinach tego typu, gdzie przynajmniej jeden rodzic pije jest więc na pewno jednym ze źródeł perfekcjonizmu (głównie nieadaptacyjnego). Nie jest to oczywiście zasada, a zaledwie jeden z możliwych powodów.
2. Rodziny, gdzie występowała przemoc (fizyczna i/lub psychiczna)
Problem ten często współistnieje z alkoholizmem w rodzinie. W takim przypadku, dzieci często dorastają w chaotycznym otoczeniu, pozbawione uczucia ciepła i bezpieczeństwa. Frustracja wynikająca z poczucia panowania nad taką sytuacją sprawia, że próbują one przejawiać kontrolę nad tym, nad czym mogą panować a więc wykonywanymi zadaniami. Często konsekwencją tego typu zachowań jest rozwinięcie tendencji perfekcjonistycznych.
Inteligencja, perfekcjonizm oraz patologia
Do tej pory pamiętam jeden z najbardziej oświecających momentów mojego życia, które pomogły mi połączyć wszystkie powyższe elementy łamigłówki w całość. Nastąpiło to, gdy natknąłem się na badania Eidusona dotyczące dzieciństwa naukowców oraz ich inteligencji w biografii Linusa Paulinga "Linus Pauling - A Life in Science and Politics".
Photo by Brett Jordan on Unsplash
Linus jest jedną z czterech osób na świecie, która wygrała więcej niż jedną nagrodę Nobla. Był on, między innymi: chemikiem, fizykiem, pedagogiem. Innymi słowy, był to człowiek wybitny.
Eiduson zauważyła, że jego osobowość oraz życiorys idealnie wpasowywały się we wzorzec, który odkryła studiując innych wybitnych naukowców. Dostrzegła ona, że wielu z nich:
Słowa nie są w stanie oddać, jak bardzo powyższy fragment tekstu mną wstrząsnął oraz jakiej ulgi dostarczył. Każdy punkt opisywał lub opisuję mnie w 100%. Mam nadzieję, że pomoże on również Tobie.
Charakterologiczne podłoże perfekcjonizmu
Jedną z podstaw klasycznej psychologii jest tzw. Wielka Piątka. Jest to model osobowości obejmujący 5 czynników:
Źródło: Wikipedia
Mimo że istnieje wiele badań badających korelację między powyższymi cechami a perfekcjonizmem, to do tej pory, największym z nich jest meta-analiza z roku 2019.
Pokazało ono, że perfekcjonizm nieadaptacyjny, ujęty w badaniu jako „perfectionisitic concerns" był najmocniej skorelowany z:
Swoją drogą, zwróć proszę uwagę, jak ładnie powyższe cechy wpasowują się badania Eiduson!
Perfekcjonizm adaptacyjny, ujęty jako "perfectionistic strivings" był z kolei skorelowany głównie z poziomem skrupulatności.
Ponownie wypada podkreślić, że nie znaczy to, że osoby z innym rysem charakterologicznym, jak ekstrawertycy nie mogą być perfekcjonistami. Szansa na to po prostu jest dużo mniejsza.
Mam nadzieję, że masz już dość pełny obraz tego, czym jest perfekcjonizm oraz jakie są jego plugawe oblicza. Znamy już wroga. Teraz czas nakreślić plan, jak się z nim rozprawić.
Dwa oblicza pozytywnego perfekcjonizmu
Ilekroć myślę o definicji perfekcji, do głowy zawsze przychodzą mi dwa cytaty:
„Działanie jest perfekcją i publikacją myśli” - Ralph Waldo Emerson
„Jesteśmy tym, co nieustannie czynimy. Doskonałość, nie jest więc czynem, lecz nawykiem” - Arystoteles
Mimo że pozornie nieznacznie sobie przeczą, to według mnie, wzajemnie się uzupełniają.
Perfekcja jako działanie
Pierwszą rzeczą, którą każdy perfekcjonista musi sobie uświadomić, to fakt, że pierwszym krokiem w kierunku naszej utęsknionej doskonałości jest rozpoczęcie jakichkolwiek działań. Celem jest oswobodzenie się z okowów wiecznego planowania i myślenia, o tym, jak zabrać się za dany projekt. Właśnie na tym etapie ginie większość marzeń oraz projektów. Jeśli przykładowo chcesz założyć firmę i rozmyślasz tygodniami nad tym, czy wizytówka powinna mieć laminat, czy nie, to potrzebujesz natychmiastowej interwencji.
Image by Nandhu Kumar from Pixabay
Lata temu słyszałem cudne podsumowanie powyższej sytuacji. W biznesie są dwie kategorie ludzi, którzy odnoszą sukces. Pierwsza to ludzie inteligentni, którzy wszystko planują, analizują konkurencję i mają plany awaryjne do planów awaryjnych. Druga, to przygłupy, które wpadają na pomysł, że założą restaurację, po czym biorą kredyt na 1,5 miliona i ją zakładają.
Pewnie, że w idealnym świecie lepiej jest należeć do pierwszej kategorii. Kłopot polega na tym, że właśnie ta grupa osób ma kłopot z działaniem. Druga zaś, ma kłopot z myśleniem i planowaniem. Warto więc, będąc perfekcjonistą, wziąć przykład właśnie z tych Januszy biznesu, którzy od razu rzucają się w wir pracy.
Co więcej, im bardziej negatywnym perfekcjonistą jesteś, tym szybciej powinieneś działać. Warto powtórzyć za Stevenem Pressfieldem "świat nie jest obojętny wobec Twoich projektów — jest aktywnie wrogi".
Perfekcja jako nawyk
Arystoteles z kolei do tematu doskonałości podchodzi w zupełnie odmienny sposób.
Według niego doskonałość to nawyk podejmowania nieustannych działań, aby zrealizować i udoskonalić projekt.
Innymi słowy, nie klepiemy się po zadzie, rżąc z zachwytu, tylko dlatego, że w ogóle zaczęliśmy działać. Przysługuje nam oczywiście triumfalna kostka cukru, ale z horyzontu nie powinna znikać świadomość, że to dopiero początek. To pierwsza stacja z dziesiątek, a może setek, do których musimy dotrzeć.
Wiemy jednak, ze na dziś dzień, nasz perfekcjonizm został częściowo zaspokojony - zrealizowaliśmy kolejny etap pracy.
Do tej pory pamiętam, jak koszmarnie wyglądała pierwsza wersja mojej angielskiej strony. To trochę, jakbym chciał zrobić przedszkolakom teatrzyk kukiełkowy przy pomocy padliny wiewiórki nadzianej rowem na mój kciuk. Intencje były dobre, ale efekt wizualny miał odwrotny skutek.
Mimo to był to jakiś początek, a reszta jest historią.
Walka z perfekcjonizmem, czyli od „good enough” do doskonałości
Jak już wspomniałem, dwie główne strategie walki z prokrastynacją, a więc najczęściej własnym negatywnym perfekcjonizmem, to:
(1) Szybko podjąć pierwsze kroki, aby zrealizować cel
Przy czym, warto pamiętać, że im bardziej rozbuchany Twój perfekcjonizm, tym szybciej musisz wziąć się do roboty.
(2) Regularnie podejmować małe kroki, aby poprawić pierwotny stan projektu
Esencję tego podejścia można podsumować następująco:
Zaczynamy od "good enough" (wystarczające dobre) i od tego momentu dążymy do nieuchwytnej perfekcji.
Jeśli tylko początkowy efekt Twojej pracy jest choćby minimalnie akceptowalny, jest to, paradoksalnie, początek idealny. Nieważne, że twór ten jest mocno zniekształcony — tu odstaje ucho, tam gałka zwisa. Jest Twój i przybrał on dzięki Tobie realną formę!
To najlepsze możliwe podejście, które perfekcjonista może w sobie wykształcić. Świadomie przecież prawie wszyscy rozumiemy, że nie możemy oczekiwać cudów, gdy dopiero zaczynamy uczyć się nowych umiejętności. Rezultaty zresztą zawsze potwierdzają to przypuszczenie.
Co więcej, przekonania perfekcjonistyczne podtrzymują depresję oraz są czynnikiem ryzyka nawrotu tego zaburzenia. Dlatego jednym z celów terapii depresji w nurcie poznawczobehawioralnym jest modyfikacja perfekcjonistycznych przekonań opartych na myśleniu dychotomicznym. Gilbert stwierdza wręcz, iż zaskoczenie dla osób depresyjnych stanowi odkrycie, że „sekret sukcesu to umiejętność przegrywania”.
Jednak wbrew poradom wielu coachów, za nic w świecie nie próbowałbym wyzbywać się perfekcjonizmu. To właśnie ta cecha sprawia, że zależy Ci bardziej niż innym. Nie potrzebujesz żadnego bacika nad sobą. Sam sobie jesteś karocą, biczem i kobyłą.
Jak określić, co można zaklasyfikować, jako satysfakcjonujące
Ostatnim elementem tej całej łamigłówki jest zrozumienie istoty określenia „good enough". Nie możemy tego dokonać z laserową precyzją, ponieważ będzie on określany rozmaicie, w zależności od postaci Twojego projektu.
Dla biegacza. kulturysty lub sprzedawcy przybierze on bardziej precyzyjne miary liczbowe. Z kolei, w dziedzinach miękkich lub przynajmniej „miększych” będzie on bardziej arbitralny.
Z racji tego, że nie możemy posłużyć się w tym artykule żadnym precyzyjnym probierzem, musimy uciec się do kompasu, jakim jest zasada Pareto.
Cytuję ją często, jednak dla przypomnienia, pozwolę sobie zacytować, z czym się ją je ponownie.
Zasada Pareto określa, że w danej dziedzinie, 20% elementów odpowiada za 80% wyników. Z drugiej strony, pozostałe 80% elementów, pozwala nam osiągnąć pozostały rezultat wynoszący 20%.
Twoim zadaniem jest więc dowiedzieć się, które 20% odpowiada za 80% wyników. Nie jest to łatwa sztuka, szczególnie jeśli jesteś początkującym w danej dziedzinie. Warto więc poradzić się w tym zakresie wujka Google'a lub podpytać się specjalistę w danej dziedzinie. Jest to inwestycja, zarówno czasowa, jak i finansowa, która szybko się zwróci.
Przykład: co wystarczy do komunikacji w danym języku
Języki, ze względu na swój wysoki stopień złożoności, są świetnym przykładem, gdzie zastosowanie zasady Pareto pomoże nam uporać się z perfekcjonizmem na początkowym stadium nauki. Jednym z filarów mojego podejścia do nauki gramatyki jest opanowanie tzw. gramatyki funkcjonalnej. Strategia ta zakłada skupienie się na najważniejszych konstrukcjach w danym języku.
Przykładowo, mimo ze angielski ma 12 czasów, do płynnej komunikacji wystarczą zaledwie 3 z nich: Present Simple, Past Simple i Future Simple. I żadne larum nauczycieli, że "bedom błędy, Panie! Niechlujnie bedzie!" mnie nie obchodzą. Żyjemy w prawdziwym świecie, a nie w wirtualnej katedrze filologii. Jeśli komuś pozwoli to przemóc się, aby rozpocząć rozmowy po 1 miesiącu zamiast 3 latach, to odpowiedź na pytanie, czy warto tak podejść do tego tematu wydaje się oczywista.
Tym samym, nawet prosta strategia nauki języków obejmująca:
sprawi, że paraliż decyzyjny i prokrastynacja zostaną szybko pokonane.
Reszta to zbędny hałas, który tylko będzie Cię rozpraszać i odciągać od Twojego celu. Jak widzę artykuły albo kursy sugerujące, że przykładowo Mindfulness jest sekretem do skutecznej nauki języków, to wydaje mi się, że Ci ludzie pierdzą do słoików, a potem to wdychają, żeby wymyślać takie kiszonki intelektualne.
Perfekcjonizm w nauce: jak go okiełznać, aby zmaksymalizować tempo nauki — Podsumowanie
Perfekcjonizm jest dość zaskakującą postawą. Jest w stanie przynieść zarówno dużo strat, jak i pożytku.
Pierwszym krokiem do jego okiełznania jest rozpoznanie jego negatywnych oblicz, które obejmują następujące elementy:
Zdiagnozowanie takiego rysu charakterologicznego sprawia, że możemy przejść do kolejne części rozwiązania, jaką jest zastosowanie następujących strategii:
W odniesieniu do perfekcjonizmu nie bez powodu posługuję się słowami takimi jak „okiełznać". Nie ma absolutnie nic złego w posiadaniu wysokich standardów wobec siebie i własnych projektów. Problemem jest natomiast obsesyjne odrzucanie wszystkich pośrednich kroków po drodze. Takie podejście, a więc negatywny perfekcjonizm, jest w stanie wyssać z Ciebie całą energię i entuzjazm do pracy. A ciężko walczyć z nieprzychylnym światem, jako mocno sfatygowana i półżywa skorupka.
Jakie jest Twoje podejście do perfekcjonizmu i doświadczenia z nim związane? Daj mi znać w komentarzach!
SKOŃCZYŁEŚ (-AŚ) CZYTAĆ? CZAS NA NAUKĘ!
Czytanie artykułów online to świetny sposób na poszerzenie wiedzy. Smutne jest jednak to, że po zaledwie 1 dniu od ich przeczytania zapominamy większość napotkanych informacji.
Moją misją jest zmienić ten stan rzeczy. Stworzyłem 33 fiszek, aby ułatwić Ci przyswojenie informacji z tego artykułu. Wystarczy pobrać program ANKI i voila — możesz zacząć naukę!
